Rangoon Gevangenis Birma
20-10-2014
Ligging
Rangoon lag aan de westkust van Birma.
De Strafgevangenis lag in het zuid-westen van de
stad (Rangoon Ritz).
Transporten
|
datum |
binnengekomen uit |
vertrokken naar |
aantal per transport |
aantal in kamp |
type personen |
|
GROEP 3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1800 |
1800 |
kr (2) |
|
|
|
Moul:
Gevangenis (3) |
1800 |
0 |
kr |
|
GROEP 4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1617 (5) |
1617 |
kr (6) |
|
|
|
Rang:
Japans Hosp |
14 |
|
zkr |
|
|
|
Moul:
Gevangenis (7) |
600 |
|
kr |
|
|
|
Rang:
Japans Hosp (9) |
32 |
|
zkr (10) |
|
|
|
Moul:
Gevangenis (11) |
700 (12) |
0 |
kr,
zkr |
|
GROEP 5 |
NN Maru 3 en NN Maru 18 |
|
|
|
|
|
27-12-1942 |
Singapore (13) |
|
1000 |
1000 |
kr |
|
28-12-1942 |
|
Moul: Gevangenis |
1000 |
0 |
kr |
|
xx-01-1943 |
Singapore (14) |
|
400 |
400 |
kr |
|
xx-01-1943 |
|
Moul: Gevangenis |
400 |
0 |
kr |
|
|
|
|
|
|
|
|
xx-xx-1945 |
?? |
|
440 |
440 |
kr
(15) |
|
xx-04-1945 |
|
Naung Pattaya (16) |
440 |
0 |
kr |
kr = krijgsgevangenen,
zkr=zieke krijgsgevangenen
Moul=
(1) met de Maebashi
Maru 1, vertrek uit Singapore 14-10-1942
(2) 1497 Australiërs, 190 Amerikanen, 111
Nederlanders (deel van Java Party 3)
(3) met de Yamagata
Maru 1
(4) met de Tacoma
Maru 1, vertrek uit T. Priok 15-10-1942, vertrek uit Singapore
23-10-1942
(5) vertrek uit Singapore 1630, onderweg 13
overleden
(6) waaronder 500 KNIL-officieren
(7) met Yamagata
Maru 2
(ca 2500 ton), een nacht en een ochtend varen
(8) volgens Brouwer; volgens Leffelaar en van
Witsen 24-01-1943, vertrek wegens voortdurende luchtaanvallen
(9) de Nederlandse dokter werd hier niet
toegelaten
(10) de allerzwaksten; de overigen, inclusief
ernstig zieken, moesten mee op transport naar Moulmein
(11) per vrachtauto naar de haven, verder per schip
(12) sinds vertrek Singapore 225 overleden
(13) met NN Maru
3, vertrek uit Singapore 21-12-1942
(14) met NN
Maru 18, vertrek uit Singapore 27-12-1942
(15) Engelsen en Nederlanders
(16) lopend gedurende 3 dagen; ligging van deze
plaats onbekend
Omstandigheden (november 1942)
voeding rijst
en waloe met zeer weinig vlees
wonen in
3 van elkaar gescheiden blokken; elk blok bestond uit 5 lokalen
zieken bij
elkaar in één blok, in elk lokaal 30 patiënten (veel met bacillaire dysenterie)
medische zorg 4 doktoren;
geen medicijnen; diverse verplegers; stervensbegeleider P.Harkema
omgeving zwaar
gebombardeerde stad
Bacillaire dysenterie
|
Onder de krijgsgevangenen van de Tacoma
Maru 1 heerste een hardnekkige bacillaire dysenterie, die al in
Batavia werd geconstateerd (slechte hygiënische toestand in het 10e
Bat). Aan boord vielen onderweg 12 doden, in de Gevangenis in Rangoon 220
doden. Er waren geen medicijnen beschikbaar. De vier Nederlandse doktoren
(waaronder Van Hasselt, D.Brouwer en Reeling Knap) konden de ziekte
uiteindelijk enigszins onder controle krijgen door de zieken streng te isoleren
in de ziekenzalen. |
Begraafplaats
|
De overledenen van de Maebashi Maru 1
werden begraven op het kerkhof van Rangoon door een corvee van eigen mensen;
in het begin stelden de Japanners hout beschikbaar voor kruisen op de graven,
later niet meer (J.G.Detiger). Soms werden 2 overledenen in één graf bijgezet
(Wim Kan). Soms werden de houten kruizen [door de bevolking] gestolen om te
worden gebruikt als brandhout (Wim Kan). De overledenen werden begraven
zonder hun identiteitsplaatje (Bolland). Het is niet duidelijk of er overledenen werden
gecremeerd (de Japanners gingen soms hiertoe over als er sprake was van een
besmettelijke ziekte). |
Literatuur (november 1942)
Akkerman, J. - Proces verbaal, NIOD, IC 048854
Bolland, H.M. - Proces verbaal, NIOD, IC 000729
Brouwer, D. – Brief, archief familie Veenstra (32
zieken naar Japans Hospitaal)
Detiger, W.E.C. in H.L.Leffelaar en E. van Witsen - Werkers aan de
Birmaspoorweg, pg 99-102
Detiger, J.G. - Proces verbaal, NIOD, IC 061857
Kan, Wim - Burmadagboek 1942-1945, 1986, pg 78-94
(21-12-1942 naar Moulmein)
Vonk, Corry en Wim Kan - 100 dagen uit en thuis,
1946, pg 61-64, 96 (idem)
Walboom, Leen - Odyssee door Azië, 1997, pg 23-33
(25-1-1943 naar Moulmein)
Witsen, E. van - Krijgsgevangenen in de Pacific-oorlog,
1971, pg 103,112
Literatuur (voorjaar 1945)
Witsen, E. van - Krijgsgevangenen in de Pacific-oorlog,
1971, pg 196
Foto’s/tekeningen:
Mackenzie, K.P. - Operation Rangoon Jail, pg 188
(luchtfoto, augustus 1945)
Walboom, Leen - Odyssee door Azië, 1997, pg 24
(luchtfoto, 1 mei 1945)
Naamlijst overledenen
Harkema, P. – Bijbeltje met namen van alle
overledenen van de Java-Party (archief familie Harkema)
In Memoriam Burma-Thailand, 1942-1945,
Oranje, Ds – Naamlijst (persoonlijke mededeling Mw
Wieringa-Heineman).
Naamlijst overledenen
Index Birma Kampen in Birma/Thailand